بويين زهرا و آوج آذربايجان

سؤزوموز

بويين زهرا و آوج آذربايجان

شهرستان بوئين زهرا در جنوب استان آذربايجانى قزوين٫ در دشت قزوين و در دامنه هاي شمالي رشته كوهى كه در بعضي از نقاط مرز بين استان هاى قزوين، همدان و مركزى مي باشد بنا شده و از نظر ارتباطي در مسير جاده تهران ـ همدان و جاده ساوه قرار دارد. اين راهها نواحى جنوبى و شرقى آذربايجان (نواحى مجاور ترك نشين استانهاى تهران٫ مركزى و همدان) را به نوحى شمالى آذربايجان (استانهاى قزوين و زنجان) متصل مي كند .

مركز شهرستان بوئين زهرا، شهر بوئين در 135 كيلومتري تهران و 55 كيلومتري شهر قزوين واقع شده است. اين شهرستان داراي 5 بخش مركزي (بوئين)، آوج، شال، اسفروردين و دانسفهان مي باشد. مركز بخش آوج شهر آوج است كه در فاصله 123 كيلومتري جنوب غربي بوئين زهرا واقع شده است. آب و هواي غالب اين بخش هم مثل ساير نقاط آذربايجان كوهستاني است . ارتفاعات خرقان غربي در غرب و كوههاي آق داغ در شرق اين بخش از جمله مهمترين كوهستانهاي آن را تشكيل مي دهد. خره رود ( طويلترين و پر آب ترين رود شهرستان)٫ ساوه چاي٫ آوه رود از رودهاى مهم بوين زهرا مىباشند.

با وجود مراتع سرسبز در دامنه كوهستانها اساس فعاليتها و اشتغالات مردم اين بخش را مانند ديگر نقاط آذربايجان٫ كشاورزي٫ دامداري و باغدراي (توليد انگور) تشكيل مي دهد. ، در زمينه صنايع دستي نيز مانند تمام نواحى ترك نشين ايران و آذربايجان قالي بافي (بويژه فرش هاى افشار و تكاب) و منجق دوزي رواج دارد. موردي مهم از ديد تاريخي ، زلزله خيز بودن اين ناحيه باز هم مانند اكثر نقاط ديگر آذربايجان است. زلزله اخير كه در استان هاى آذربايجانى قزوين٫ زنجان و همدان در اول تيرماه گذشته رخ داد ٫ براساس آمار رسمى بيش از دويست نفر كشته به جا گذاشت و خسارات و ضايعات فراوانى در مناطق روستايى به بار آورده تعدادى از روستاها را صددرصد تخريب نمود.

زبان هاى رايج در شهرستان بويين زهرا، تركي و جزاير زبانى تاتي مي باشند. با اينهمه اكثريت مطلق مردم شهرستان ترك مي باشند: " "سازمان شهردارىهاى استان قزوين" http://www.qazvin.net/taghsimat-booeen.htm "...زبان رايج در شهرستان بويين زهرا، تركي وتاتي مي باشد. اكثريت مردم ترك زبان مي باشند. ..."

توضيحاتى در باره چند كلمه تركى بكار رفته در نوشته فوق:

آغ [آق٫ آغجا٫ آقجا٫ آغجه٫ آقجه] : سفيد٫ كم شمار٫ كم تراكم. آق داغ به معنى كوه سفيد (كم تراكم) است. مثالهايى از اسامى جغرافيايى شهرستان بويين زهرا و تاكستان و...: آغ بولاغ, آق قويو (يعنى چاه سفيد), آقجه دام (يعنى ساختمان سفيد), آغجا قيه (يعنى صخره سپيد) ٫ آقجاكند (ده سفيد)٫ آغ كهريز٫ آق مير, آق بابا....

داغ [داق٫ تاق٫ تاغ] : كوه. مثالهايى از اسامى جغرافيايى شهرستان بويين زهرا و تاكستان و... : آقداغ=آق داغ , جرن داغ (كوه آهوى زرد), قوشا داغ(جفت كوه) , تكين داغ (كوه شاهزاده), قازان داغ (كوه قازان=پيروز)٫ سورى داغ (كوه گله)....

چاي: رودخانه. مثالهايى از اسامى جغرافيايى شهرستان بويين زهرا و تاكستان و... : ساوه چاى٫ چاى بلاغ (رود چشمه), ميانچاى

قارا[قرا٫ خره ٫ قره:] سياه٫ متراكم٫ قوى و انبوه. . مثالهايى از اسامى جغرافيايى شهرستان بويين زهرا و تاكستان و... : قارارود, خره رود ٫ قره بلاغ, قره داش, قارا تپه, قره تپه,كوه قره قلعه, قره آغاج, قره باير, قشلاق قارا٫ قلعه قرا داش, قره قلعه٫ قره چنگول٫ قره كوسه لر٫ قره باغ٫قره قرقان٫ قره تيره٫ قره ياتاق٫ كوه قره ميل.....

آوه٫ [اويا٫ اووا٫ يووا] : در كلمه آوه رود و نيز نامهاى بسيار مختوم به آباد. اوبا و يا اووا در تركى قديم به معنى محل زندگى٫ جلگه٫ مرغزار٫ دشت باز و غيره بوده است. اين كلمه در زبانهاى تركى به شكل“iy. ey. oy. uy. Iay. yuy. ev. oba وجود دارد. بسيارى از نامهاى جغرافى آذربايجان و خراسان و ايران كه متاسفانه از طرف فرهنگستان زبان فارسى به خطا به شكل ختم شده به "آباد" ثبت شده اند٫ در واقع به اوبا-اوواى تركى(uwa٫ oba/uba٫-wa, -oa, va, -uo٫ ) ختم مىشده اند. كلمه يووا در تركى (به معنى لانه ) نيز با اوبا همريشه مىباشد.

قالي: ضخيم و كلفت. كلمه قالين تركى (+ن: پسوند تاكيد) از اين كلمه ريشه مىگيرد.

منجق:[ مينجيق٫ بنجق٫ بونجوق٫ مونجوق] دانه هاى سنگهاى قيمتى٫ چنين دانه هايى (و نيز ناخن شير و ...) كه بر پرچمها (توغها) ويا طبق باورهاى تركى براى جلوگيرى از چشم زدن به دم اسب بسته مىشد. پرچمهايى كه داراى چنين سنگهاى قيمتى ويا دانه هايى بوده اند. همچنين نام پدر آتيللا از تركهاى هون .(كلمات پرچم و طوغ نيز تركى مىباشند)

ساوه: [ساو-سابو ٫ ساوا] به معنى زدن٫ كوبيدن و دفع كردن است.(ريشه كلمات تركى امروزين ساواش٫ سووماق٫ سوووشماق...سوورماق).سابير ويا ساوار همچنين نام اقوامى از تركان باستانخزر ٫ كومان٫ اوقور و بولغار و...و نام شخص نيز بوده است. همچنين ساو- چاو با بسط معنى از دفع و پخش كردن به معنى شان٫ شهرت٫ صدا و پيغام ...نيز مىباشد. كه به اين معنى اخير در نامهاى سبلان=ساو آلان و تركيب سوز سوو باقى مانده است.

آوج : به تركى نام نوعى پرنده

خرقان:[قره قان] (معادلQôroxan قرخان مغولى) به معنى رود كوچك ويا باريكه آب كوهستانى. مثالهايى از اسامى جغرافيايى شهرستان بويين زهرا و تاكستان و... : قره قرقان٫ و خرقان. در ريشه شناسى خرقان نام تركهاى قاراخانى نيز پيشنهاد شده اند. (هنوز در استان قزوين و مناطق ترك نشين جوار آن در استان تهران به نام چيگيل ويا چگين برخورد مىشود كه طائفه اى ازتركهاى قاراخانيان هستند كه در اين نواحى از آذربايجان ساكن شده بودند)

ادامه دارد

گئرچه يه هو !!!!